डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या विजयाची कारणे#
डोनाल्ड ट्रम्प यांचा अमेरिकेतील विजय ऐतिहासिक आहे. रिपब्लिकन पक्षाचे उमेदवार डोनाल्ड ट्रम्प यांची डेमोक्रॅटिक पक्षाच्या उमेदवार आणि उपाध्यक्ष कमला हॅरिस (डोनाल्ड ट्रम्प विरुद्ध कमला हॅरिस) यांच्याशी थेट लढत होती. अमेरिकेच्या निवडणूक इतिहासात 130 वर्षात पहिल्यांदाच माजी राष्ट्राध्यक्षपदी पराभूत झालेले माजी राष्ट्राध्यक्ष पुन्हा राष्ट्राध्यक्ष बनणार आहेत. डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या विजयाची काही महत्त्वाची कारणे जी आतापर्यंतच्या सर्वेक्षणातून आणि जनमतातून समोर आली आहेत ती पुढीलप्रमाणे आहेत.
अर्थव्यवस्था
राष्ट्रपतीपदाची निवडणूक हा देशाच्या अर्थव्यवस्थेच्या दृष्टीने महत्त्वाचा मुद्दा म्हणून लोकांनी मानले. बऱ्याच लोकांना हे स्पष्ट आहे की जो बिडेन यांच्या कार्यकाळात अर्थव्यवस्थेने बरेच चढ-उतार पाहिले आहेत. उल्लेखनीय आहे की २०२० मध्ये ट्रम्प यांची सत्ता सोडल्यानंतर आणि जो बिडेन राष्ट्राध्यक्ष बनल्यानंतर देशाला कोरोना महामारीचा सामना करावा लागला होता. बरं, या महामारीचा संपूर्ण जगावर परिणाम झाला होता. आणि या काळात, अमेरिकेत उच्च आरोग्य व्यवस्था असूनही, ३.५ लाखांहून अधिक लोकांचा मृत्यू झाला. यावेळीही लोक बिडेन यांच्यावर नाराज होते. तसेच या काळात अर्थव्यवस्थेची ज्या प्रकारे घसरण झाली होती, ती उठायला वेळ लागला. अमेरिकन अर्थव्यवस्थेचे फारसे नुकसान झाले नाही ही वेगळी बाब आहे आणि आजही अमेरिकन अर्थव्यवस्था जगात पहिल्या क्रमांकाची अर्थव्यवस्था आहे. ट्रम्प यांनी आपल्या भाषणात अर्थव्यवस्थेचा मुद्दा प्रखरपणे मांडला आणि आपल्या कार्यकाळात अर्थव्यवस्था जगात कशी मजबूत स्थितीत होती हे सांगितले.
महागाई
निवडणूक प्रशाला ट्रम्प यांनी महागाईचा मुद्दा जोरकसपणे मांडला. अमेरिकेत ट्रम्प यांच्या राजवटीत सत्तेवर आलेल्या जो बिडेन यांना सर्वाधिक त्रास आणि आश्चर्य वाटणारी समस्या म्हणजे महागाई. खाद्यपदार्थांच्या किमती वाढल्याने लोक त्रस्त झाले आहेत. आकडेवारी दर्शवते की फेब्रुवारी २०२१ च्या तुलनेत सप्टेंबरमध्ये या वर्षी महागाई कमी राहिली, परंतु बिडेन यांच्या कार्यकाळात हा आकडा उच्च राहिला. विशेष म्हणजे अन्नधान्य महागाई वगळता अन्य बाबींमध्ये अर्थव्यवस्थेत फारशी अडचण आली नाही.
अमेरिकेत सध्या १९७० नंतर सर्वाधिक महागाई आहे. ही एक समस्या आहे जी प्रत्येक अमेरिकन प्रभावित करते. आणि यावेळी रिपब्लिकन उमेदवाराने सातत्याने हा मुद्दा जनतेसमोर मांडला. त्यांनी अनेक मंचांना गेल्या चार वर्षांची आणि त्यांच्या अध्यक्षपदाची तुलना करून कोणता काळ चांगला आहे हे ठरवायला सांगितले.
बिडेनचे वय आणि धोरणे
राष्ट्राध्यक्ष जो बिडेन हे स्वतः अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षपदाच्या शर्यतीत पहिल्यांदा उतरले. त्यांच्या नावानेच निवडणुकीत उतरण्याचा निर्णय पक्षाकडून घेण्यात आला. पण जवळपास निम्म्या निवडणूक प्रचारादरम्यान पक्षाच्या लक्षात आले की जो बिडेन यांच्या वयाचा त्यांच्या कामावर परिणाम होत आहे. पहिल्याच अध्यक्षीय चर्चेत आक्रमक डोनाल्ड ट्रम्प यांच्यासमोर तो अगदी फिका दिसत होता. यानंतर त्यांना पक्षांतर्गत विरोधाचा सामना करावा लागला. पक्षातील सततचा विरोध आणि पक्षाकडे निधीची कमतरता यामुळे अखेर त्यांना माघार घ्यावी लागली.
कमला हॅरिसची मैदानात उशीरा एन्ट्री
जो बिडेन यांनी माघार घेतल्यानंतर पक्षाने कमला हॅरिस यांना उमेदवारी दिली. जो बिडेन यांनी त्यांचे नाव पुढे केले होते. कमला हॅरिस यांनी सर्वतोपरी प्रयत्न केले आणि त्यांच्या आगमनानंतर निवडणूक सर्वेक्षणात त्यांचा प्रभाव दिसून आला. डोनाल्ड ट्रम्प यांच्याकडे झुकलेली सर्वेक्षणे बदलू लागली आणि स्पर्धा खूपच चुरशीची झाली. सर्वच निवडणुकीत दोन्ही नेत्यांमध्ये चुरशीची लढत होणार असल्याची चर्चा होती. इतकेच नाही तर अनेक सर्वेक्षणांचे निकालही कमला हॅरिस यांना विजय मिळवून देणारे आले. पण जुलैमध्ये राष्ट्रपतीपदाच्या उमेदवार झाल्यानंतर कमला हॅरिस यांच्यासाठी सर्व राज्यांमध्ये जाऊन त्या चांगल्या राष्ट्रपती कशा सिद्ध होतील हे लोकांना सांगणे आणि समजावून सांगणे हे मोठे काम होते. एक-दोन रॅलीत त्यांना अनेकांना त्यांच्याबद्दल फारशी माहितीही नसेल, असे सांगावे लागले, यावरून परिस्थितीचा अंदाज येतो.
अवैध स्थलांतर
अमेरिकेतील बेकायदेशीर स्थलांतराचा मुद्दा या निवडणुकीत लोकांमध्ये भावनिक मुद्दा ठरला. डोनाल्ड ट्रम्प यांनी हा मुद्दा जोरात मांडला. त्यांनी बिडेन प्रशासनावर हलगर्जीपणाचा आणि लोकांना मदत करण्याच्या नावाखाली देशाचा पैसा परदेशात वाया घालवल्याचा आरोप केला. परदेशातून सतत येणाऱ्या लोकांचा प्रश्न आणि परिणामी बदलणारी लोकसंख्या हा अनेक राज्यांतील लोकांच्या चिंतेचा विषय बनला होता. डोनाल्ड ट्रम्प यांनी त्यांच्या सरकारच्या काळात या मुद्द्यावर ज्या प्रकारे कठोर भूमिका घेतली ते लोकांना आवडले, तर ट्रम्प यांनी बिडेनवर या मुद्द्यावर हलगर्जीपणाचा आरोप ठेवला. निवडणुकीत या मुद्द्यावर लोकांनी ट्रम्प यांना पाठिंबा दिला.
परराष्ट्र धोरण
निवडणूक प्रचारादरम्यान, माजी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प आणि रिपब्लिकन उमेदवारांनी डेमोक्रॅट्सच्या सध्याच्या सरकारवर म्हणजेच जो बिडेन यांच्यावर परराष्ट्र धोरणात योग्य धोरण न स्वीकारल्याचा आरोप केला. कमला हॅरिस या सरकारमध्ये उपाध्यक्ष होत्या. अशा परिस्थितीत जेव्हा-जेव्हा ट्रम्प यांनी रॅलीमध्ये प्रश्न उपस्थित केला, तेव्हा कमला हॅरिस त्यात अडकताना दिसल्या. कमला हॅरिस यांना निवडणूक प्रचाराच्या शेवटच्या फेरीत सांगावे लागले की त्या बिडेन प्रशासनाकडून वेगळ्या धोरणावर काम करतील. तिचे सरकार वेगळे धोरण बनवेल. ट्रम्प यांनी बिडेन सरकारवर जबरदस्तीने परदेशी खर्च केल्याचा आरोप केला आणि म्हटले की यामुळे देशाच्या आर्थिक स्थितीवर दबाव आला आहे. उदाहरणादाखल त्यांनी युक्रेनचा मुद्दाही उपस्थित केला आहे.
प्रा. डॉ. सुधिर अग्रवाल
९५६१५९४३०६
